W Radzyniu Podlaskim, na placu w pobliżu byłego aresztu Gestapo i UB (Warszawska 5a) ujawniono kilkadziesiąt macew. Wyasfaltowany dotąd teren był nimi wyłożony. Żydowskie płyty nagrobkowe leżały pod warstwą asfaltu, który właściciel postanowił zerwać, porządkując teren.
Znaczące odkrycie
Na wykopywane macewy na początku tygodnia natrafił pastor Tomasz Mańko z historykiem sztuki Pawłem Sygowskim.
- O tym, że plac przy byłym areszcie był wykładany macewami wiedziałem od mojego wuja, który w latach 50-tych podjął pracę w radzyńskiej milicji. Natomiast od wiekowego dziś mieszkańca Radzynia Podlaskiego wiem, że z terenu kirkutu przy Lubelskiej wywiezionych zostało w przeszłości około 100 macew – mówi Tomasz Mańko, pastor z Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelickiej. - Ponieważ pan Sygnowski był zainteresowany terenem, gdzie już wcześniej, w trakcie remontu budynku po areszcie Gestapo/UB znalezione zostały macewy. Poszliśmy na ten plac. Tam akurat prowadzone były prace. Właściciel części terenu zrywał asfalt. Wraz z nim koparka wydobyła macewy.
Pastor o znalezisku poinformował Tadeusz Pietrasa z Radzyńskiego Towarzystwa Regionalnego. - Część odkopanych macew jest cała, część w kawałkach. Niektóre są naprawdę piękne. Na wielu w bardzo dobrym stanie zachowały się napisy. Macewy służyły bowiem jako płyty do utwardzenia terenu i ułożono je napisami do gruntu. Zdaniem Pawła Sygowskiego na niektórych z nich widoczne są daty, które wskazują, że macewy pochodzą z lat 30-tych ubiegłego wieku – mówi Tadeusz Pietras. Odkopano ich około 70-ciu.
WARTO PRZECZYTAĆ: Radzyń Podlaski: Na uporządkowany cmentarz chcą przenieść macewy
Przy wydobywaniu płyt z zerwanej nawierzchni pomagali wolontariusze. - Gdy zobaczyliśmy ile tego jest, za zgodą właściciela terenu zaczęliśmy wydobywać macewy z zerwanej nawierzchni. Na razie ułożone zostały przy budynku byłego aresztu, ale myślimy o ich zabezpieczeniu do czasu, aż podjęta zostanie decyzja, gdzie je przetransportować. Myślę, że docelowo powinny się znaleźć na terenie kirkutu, ale o tym zadecyduje Gmina Żydowska – mówi pastor Mańko. Znalezione poprzednio macewy zabezpieczone zostały tymczasowo na terenie spółki miejskiej PEC. - Jeśli na razie nie będzie gdzie złożyć tych, które obecnie znaleźliśmy, zabezpieczę je na terenie przy naszym kościele – mówi pastor.
Kirkut uporządkowany
Od grudnia ubiegłego roku członkowie Radzyńskiego Towarzystwa Regionalnego porządkowali teren cmentarza żydowskiego, usuwali zakrzaczenia i zbierali śmieci. Odnowiony też został obelisk na cmentarzu, jedno z dwóch upamiętnień żyjących w Radzyniu Żydów. Położony w pobliżu ul. Lubelskiej przy drodze do Parczewa kirkut, powstał na początku XX w. Podczas II wojny światowej hitlerowcy go zniszczyli, a macewy z niego były często wykorzystywane w gospodarstwach okolicznych mieszkańców. Przykładem może być macewa znaleziona przez Mirosława Piasko, która została przerobiona na toczek do ostrzenia narzędzi i służyła w gospodarstwie domowym. Dziś jest jedną z nielicznych, które na terenie kirkutu przy Lubelskiej się znajdują.
CZYTAJ TAKŻE: Dzikowska jechała do Radzynia jak na najciekawszą wyprawę
W Radzyniu Podlaskim znajduje się też Tablica Pamięci Społeczności Żydowskiej Radzynia Podlaskiego i okolic, posadowiona na ul. Armii Krajowej przed budynkiem byłej szkoły zawodowej, znajduje się w pobliżu miejsca, gdzie przed II wojną światową znajdowała się synagoga.
W czwartek 23 czerwca o godz. 16.00 na uporządkowanym kirkucie RTR zorganizuje obchody rocznicy Akcji "Reinhardt" - wywózka Żydów z getta w Lublinie do obozów zagłady w marcu 1942 roku.
Napisz komentarz
Komentarze